VITR pakt gezondheids-ongelijkheid in Rotterdam aan

De levensverwachting van Rotterdammers is lager dan die van andere Nederlanders. Tegelijkertijd groeit in heel het land de ongelijkheid in toegang tot gezondheidsvoorzieningen en is het zorgstelsel overbelast. De gezondheidskloof die daardoor ontstaat beïnvloedt niet alleen de persoonlijke levenskwaliteit, maar heeft ook negatieve economische en maatschappelijke gevolgen. Om de kloof te dichten, startten Smart Health en partners Vitaal Innovatietraject Rotterdam (VITR). Met als doel een effectieve datagedreven aanpak voor een vitale stad.

Onderzoek toont aan dat de groeiende gezondheidskloof direct verband houdt met de sociaaleconomische status (SES). Verschillen in taalbeheersing en kennis spelen daarin een grote rol. ‘Onlangs bleek dat de rijkste Nederlanders maar liefst 25 jaar langer in goede gezondheid leven dan de armste’, benadrukt Leonard Hofstra, cardioloog en wetenschapsadviseur bij Smart Health. ‘Een ander onderzoek laat zien dat je voor ieder jaar educatie dat je volgt 13 procent minder kans hebt op hart- en vaatziekten. Dat maakt onderwijs de sleutel tot een betere gezondheid.’

VITR wil daarom iedere Rotterdammer gelijke kennis bieden, en daarmee gelijke kansen. ‘Een lagere SES kunnen we niet zomaar oplossen’, erkent Leonard, ‘maar we kunnen deze doelgroep wel op een laagdrempelige manier toegang geven tot informatie en voorzieningen. Niet van bovenaf opgelegd, maar bottom-up, door samen te werken.’

Van curatief naar preventief

Smart Health ontwikkelde VITR samen met de gemeente Rotterdam, Erasmus MC, Kenniscentrum Zorginnovatie, Hogeschool Rotterdam, wmo radar, Medical Delta Living Lab VIT for Life en Stichting Lezen en Schrijven. Gezamenlijk willen zij de focus verschuiven van curatief naar preventief. En dat is hard nodig met de oplopende zorgtekorten. VITR motiveert deelnemers om zelfstandig aan de slag te gaan met hun leefstijl en wijst ze op diëtisten, coaches en sportscholen in de buurt. Door deze preventieve aanpak verlicht VITR de druk op het zorgstelsel.

Aansturen op een gezonde stad

Met slimme technologie koppelt VITR de individuele leefstijlsituatie van inwoners aan de meest geschikte oplossing in de buurt. Voorafgaand brengt de Smart Health-scan de gezondheid van de stad of per stadsdeel in kaart. Dat geeft de gemeente handvatten om datagedreven aan te sturen op een steeds gezondere stad. Het e-healthplatform van Smart Health geeft Rotterdammers vervolgens inzicht in hun persoonlijke leefstijl en de gezondheidsrisico’s daarvan. Inclusief praktische en laagdrempelige tools om daar zelf mee aan de slag te gaan.

Blended care

Uit onderzoek en de ervaring van Smart Health blijkt dat blended care de effectiefste aanpak is bij mensen met een lage SES – de doelgroep met de grootste gezondheidsachterstand. Blended care is een combinatie van online en fysieke leefstijlcoaching. Dankzij de samenwerking met Stichting Lezen & Schrijven is de Smart Health scan toegankelijk en inclusief: beschikbaar in zeven talen, geschreven op taalniveau B1 en voorzien van een voorleesfunctie.

VIT010

De VITR-pilot VIT010 bewees de effectiviteit van de hybride aanpak van online en offline leefstijlcoaching. Aan de pilot deden in totaal 120 Rotterdammers mee met een overwegend lage SES. In 6 bijeenkomsten werden ze kosteloos begeleid door leefstijlcoaches en diëtisten. Via mails, WhatsApp en het Smart Health-platform kregen ze online coaching. Om de opbrengst te meten, deden ze de Smart Health-scan bij de start en afsluiting. Daaruit bleek het risico op chronische ziekten aanzienlijk verlaagd.

Resultaten

De verschillen tussen de begin- en eindscan van de pilot tonen een duidelijke gezondheidswinst. Het algemene leefstijlcijfer steeg van 6,9 naar 7,5, en het hartrisico daalde met 1,3 procentpunt naar 11,9%. Ook zijn de deelnemers meer groente en fruit gaan eten. Deze resultaten tonen de effectiviteit van de hybride aanpak, en vormen extra handvatten voor verdere begeleiding.

Positieve reacties

Behalve de meetresultaten waren ook de reacties op VIT010 zeer positief. ‘De scan heeft me wakker geschud’, vertelt een van de deelneemsters. Iemand anders veranderde haar eetpatroon, waardoor ze 5 kilo afviel en haar cholesterol weer op peil bracht. ‘Heel mooi dat dit gratis wordt aangeboden voor Rotterdammers als ik’, vindt Corrie van Driel (70). ‘Het werkt motiverend om wekelijks naar een plek toe te komen, samen met anderen. Dankzij VITR ga ik nu eerder naar bed, ben ik me meer bewust van mijn stressniveau en blijf ik eindelijk op gewicht.’

Deelneemster Yvonne Touw (62) vond zichzelf al langer een risicogeval. ‘Daar wilde ik aan werken. VIT010 sprak me meteen aan. Ik had het wel verwacht, maar schrok toch van de uitslag van de eerste Smart Health-scan. Mijn leefstijlcijfer stond in het rood: een 5,1 op schaal van 10. Dat motiveerde extra om aan de slag te gaan.’ Inmiddels heeft ze het traject succesvol afgerond: ze is meer gaan bewegen en zich bewuster geworden van haar gedrag. ‘Aan een vervolg zou ik zo weer meedoen!’

Voordelen voor zorgprofessionals

De slimme technologie van VITR biedt niet alleen voordelen voor gemeenten en hun inwoners, maar ook voor lokale zorgprofessionals. Door de schaalbaarheid van het digitale platform kunnen zij meer mensen in minder tijd helpen. Voor cliënten die wel naar de praktijk komen, kan de technologie een eerste screening vormen. De arts heeft hierdoor vooraf al veel relevante data en direct handvatten voor het consult. De cliënt kan daarna zelfstandig aan de slag via het platform.

‘Het contact tussen zorgprofessional en cliënt blijft belangrijk’, benadrukt Leonard. ‘Mensen volgen een gezondheidsadvies van een professional twee keer sneller op dan datzelfde advies van iemand uit hun omgeving. Daarom betrekken we bij VITR ook coaches, diëtisten en andere zorgprofessionals, zodat zij beter bereikbaar worden – fysiek of digitaal.’

Structureel gezondere leefstijl

‘VITR toont aan dat het wel degelijk mogelijk is om mensen met een lagere SES te bereiken’, concludeert Leonard. ‘Door de inzet van slimme, laagdrempelige technologie én samenwerking met onder meer de gemeente kun je veel betekenen en ze aantoonbaar bewegen naar een structureel gezondere leefstijl. Het allermooiste is dat de deelnemers het ook leuk vinden. Dat betekent dat onze bottom-upbenadering werkt en het resultaat beter beklijft.’

Hybride aanpak

VITR werkt momenteel aan meer projecten als VIT010, op grotere schaal en in verschillende steden. Het consortium wil de gezondheidskloof in Nederland verder dichten door hechte samenwerking en een hybride aanpak: de combinatie van slimme technologie en offline leefstijlcoaching. ‘De kracht zit ‘m in de samenwerking en toegankelijkheid’, besluit Leonard. ‘VITR bewijst dat preventie ook voor moeilijk bereikbare groepen loont. En dat is het effectiefste medicijn tegen het zorginfarct en de groeiende gezondheidskloof tussen verschillende bevolkingsgroepen.’